Herziene richtlijn afasie gepubliceerd: actueel, toepasbaar en praktijkgericht

De herziene richtlijn Diagnostiek en behandeling van personen met afasie ten gevolge van een beroerte is vanaf nu beschikbaar. Deze richtlijn ondersteunt je bij het maken van onderbouwde keuzes in diagnostiek, behandeling, begeleiding van de gesprekspartner van een persoon met afasie en de rol van de logopedist bij psychosociale factoren. De aanbevelingen zijn gebaseerd op actuele wetenschappelijke literatuur én praktijkervaring van logopedisten die dagelijks werken met mensen met afasie.

Samenvatting van de richtlijn: belangrijkste aanbevelingen en veranderingen

De richtlijn geeft antwoord op zeven uitgangsvragen die voortkomen uit actuele knelpunten in de zorg. Er is aandacht voor meetinstrumenten, de effectiviteit van (woordvindings)therapieën, de optimale duur en intensiteit van behandeling, start- en stopcriteria, meertaligheid. Nieuw is de toevoeging van een uitgangsvraag over identiteitsverandering en psychosociale factoren. Deze werd hoog geprioriteerd in de knelpuntenanalyse, maar ontbrak in de richtlijn van 2015.

Elke uitgangsvraag is onderbouwd met systematisch literatuuronderzoek. Daarbij is gewerkt volgens de AQUA-leidraad, met vooraf vastgestelde in- en exclusiecriteria en, waar mogelijk, cruciale uitkomstmaten. De richtlijn is modulair opgebouwd, wat het eenvoudig maakt om per onderwerp aanbevelingen op te zoeken.

Praktische relevantie: ondersteuning bij logopedisch handelen

De richtlijn helpt logopedisten bij het maken van keuzes in de dagelijkse praktijk. Bijvoorbeeld bij het selecteren van geschikte meetinstrumenten, het bepalen van de therapiefrequentie per therapiedoel of het inzetten van partnerinterventies. Ook geeft de richtlijn richting bij het behandelen van meertalige cliënten en bij het bespreekbaar maken van veranderingen in identiteit of stemming na een beroerte. Door de nadruk op praktische toepasbaarheid is de richtlijn bruikbaar in alle fasen van de zorg: acuut, revalidatie en chronisch.

De aanbevelingen sluiten aan bij het ICF-denkkader en ondersteunen het klinisch redeneren. Daarmee draagt de richtlijn direct bij aan de kwaliteit van zorg, de onderbouwing van het behandelbeleid en de communicatie met verwijzers en naasten.

Betrokkenheid: samenwerking met praktijk, wetenschap en ervaringsdeskundigen

De NVLF is in 2022 gestart met de herziening van de richtlijn. In 2022 is een werkgroep samengesteld met logopedisten uit diverse werkvelden: ziekenhuis, revalidatiecentrum, verpleeghuis en vrije vestiging. Drie leden leverden daarnaast wetenschappelijke input vanuit het Lectoraat Logopedie van de Hogeschool Utrecht. De leden namen op persoonlijke titel deel en handelden onafhankelijk. Een beleidsadviseur van de NVLF bewaakte het ontwikkelproces.

Ook personen met afasie zijn actief betrokken via een klankbordgroep met vertegenwoordigers van Hersenletsel.nl en AfasieNet. Zij gaven schriftelijke feedback op de teksten. In de commentaarfase zijn ook andere beroepsorganisaties betrokken zoals het Nederlands Huisarts Genootschap, het Nederlands Instituut voor Psychologen, de Nederlandse Vereniging Sociaal Werk, de Nederlandse Vereniging voor Neurologie, de Nederlandse Vereniging voor Neuropsychologie, Het Nederlandse Instituut voor Psychologen, Vereniging van Revalidatie Artsen, de Vereniging voor Klinische Linguïstiek, Hersenletsel.nl, Zorgverzekeraars Nederland en AfasieNet.. Deze brede betrokkenheid vergroot de bruikbaarheid én de acceptatie van de richtlijn in het veld.

Direct aan de slag

De richtlijn is voor het eerst volledig digitaal beschikbaar via de website van de NVLF, waar je wordt doorgelinkt naar het platform van Alii. In plaats van een statische PDF is gekozen voor een web-based opzet, waardoor je eenvoudig per onderwerp kan zoeken, filteren en navigeren. De modulaire opbouw maakt het mogelijk om onderdelen in de toekomst afzonderlijk te actualiseren. Ook is het mogelijk om met één klik te schakelen tussen achtergrondinformatie, aanbevelingen en beslisondersteuning.

Wil je weten wat er precies is gewijzigd ten opzichte van de richtlijn uit 2015? In de paragraaf Wat is er anders? in de richtlijn vind je per uitgangsvraag een overzicht van de veranderingen.

Om je verder te ondersteunen bij het gebruik van de richtlijn, worden er diverse implementatieactiviteiten georganiseerd. Op 4 juli organiseert de NVLF een Kenniscafé waarin de ontwikkeling, kaders worden geschetst en sessies worden gegeven over de gesprekspartner van en persoon met afasie en omgaan met psychosociale factoren in de behandeling en de rol van de logopedist hierin. Er zal ook een infographic beschikbaar komen (Q3/4 2025) die in een oogopslag de belangrijkste veranderingen en uitgangspunten van de richtlijn toont.

Lees hier meer over het NVLF Kenniscafé – Je kunt je nog aanmelden t/m woensdag 2 juli 12:00

In het najaar van 2025 verschijnen er meer tools (denk aan een e-learning) om de richtlijn eigen te maken en te implementeren in jouw dagelijks handelen. Ook krijgt de richtlijn een prominente plek in het programma van het NVLF jaarcongres op 7 november 2025, waar vanuit casuïstiek aan de slag wordt gegaan met de richtlijn.

Volg de nieuwsbrief en socials van de NVLF om op de hoogte te blijven van de implementatieactiviteiten.

Met deze richtlijn ben je als logopedist beter toegerust om persoonsgerichte, onderbouwde en doeltreffende zorg te bieden aan personen met afasie ten gevolge van een beroerte.